مصریان باستان از آیین‌ها و تدابیر مختلفی برای دفن مردگان خود استفاده می‌کردند که هر کدام دلایل و منطق خودشان را داشتند.
یکی از جالب‌ترین روش‌های دفن مصریان باستان، استفاده از اشیاءی همچون “کتاب مردگان”، “زبان طلایی” و مجسمه‌های سوسک دست‌ساز بود.
این روش‌ها می‌توانستند مفهوم‌های عمیق و رمزآلودی را در بر داشته باشند که به گمان می‌رود در اعتقادات مذهبی و باورهای مصریان دوران باستان تأثیرگذار بوده‌اند.
مصریان باستان به خاطر مقبره‌های پیچیده و تجملی که ساخته می‌کردند، به عنوان یکی از برجسته‌ترین فرهنگ‌های تاریخی شناخته می‌شوند.
در طول قرون، باستان‌شناسان اشیاء گور و تزئینات فراوانی را در این مقبره‌ها کشف کردند که نشان‌دهنده ثروت فرهنگی و باورهای مرتبط با مرگ و زندگی پس از مرگ در این فرهنگ بودند. در ادامه این مقاله از سایت علمی و دانستی نمیدونستم به ۱۳ شیء گور که در مقبره‌های مصریان نگهداری می‌شدند، می‌پردازیم:
«کتاب مردگان» نامی است که به یکی از مهمترین مجموعه‌های متون مصری باستان اطلاق می‌شود.
این مجموعه از متون، همراه با مردها در مقابر و مقبره‌هایشان دفن می‌شدند.
مصریان باستان به این متون به عنوان «کتاب روز به روز نزدیک خواهد شد» اشاره می‌کردند، زیرا هدف آنها هدایت و راهنمایی مردگان پس از مرگ بود.
محتوای «کتاب مردگان» در متون مختلفی متفاوت بود، اما اغلب به اتفاقات و مراسم پس از مرگ می‌پرداخت.
یکی از موارد معروف ذکر شده در این متون، مراسم «وزن کردن قلب» است.
در این مراسم، باور بود که اعمال و رفتارهای فرد متوفی در زندگی، توسط خدای عدالت یعنی ماعت، ارزیابی می‌شد.
قلب فرد متوفی به عنوان نماینده اعمالش، با قلب خالصی که نمایانگر عدالت و صداقت بود، مقایسه می‌شد.
اگر قلب فرد سنگین‌تر از پره‌ای بود که نمایانگر برداشت اعمال بد بود، او به دنیای پس از مرگ با شادی و سرافرازی وارد می‌شد، در غیر این صورت، با خطوطی تیره‌تر مواجه می‌شد که نمایانگر سختی‌ها و محرومیت‌های آینده او بود.
از این رو، «کتاب مردگان» به عنوان یک راهنمای معنوی برای زندگی پس از مرگ، نه‌تنها برای مصریان باستان بلکه برای تاریخ و فرهنگ جهانی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
۲. تابوت‌دان (Sarcophagi)
تابوت‌دان‌ها یا سارکوفاگ‌ها از جمله اشیاء بسیار مهم و مورد توجه در مقبره‌های مصر باستان بودند.
این تابوت‌ها به عنوان محفظه‌هایی برای نگهداری مومیایی‌ها یا جسد متوفیان ساخته می‌شدند و عمدتاً از سنگ یا چوب به شکل مستطیلی و با زیبایی‌های هنری و تزئینات غنی تهیه می‌شدند.
تابوت‌دان‌ها نه‌تنها برای حفظ جسد متوفی بودند، بلکه به عنوان نمادهایی از استقرار و مقام مردگان در دنیای پس از مرگ نیز شناخته می‌شدند.
زینت‌بخشی‌های هنری روی تابوت‌ها معمولاً شامل تصاویری از مومیایی‌شده مردگان، خدایان مصری، صحنه‌های زندگی پس از مرگ، و نمادهایی از طبیعت و فرازمینی می‌شد.
از آنجایی که تابوت‌دان‌ها نمادی از استقرار دائمی مردگان در دنیای پس از مرگ بودند، آنها در مقبره‌ها با احترام و اهمیت بالایی قرار می‌گرفتند.
تزئینات و زینت‌بخشی‌های هنری روی این تابوت‌ها نشان‌دهنده ثروت و ارزش فرد متوفی بوده و همچنین به منظور فراهم کردن یک سفر شایسته و آسان به دنیای پس از مرگ برای آنها آماده می‌شدند.
با توجه به اینکه مصریان باستان به عقیده داشتند که جسد متوفی باید در مقبره خود حفظ شود تا در دنیای پس از مرگ به روحش محل اقامتی دائمی فراهم شود، تابوت‌دان‌ها به عنوان یکی از اصلی‌ترین اشیاء مقبره‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
۳. پرتره‌های مومیایی
پرتره‌های مومیایی نمونه‌هایی از هنر مصر باستان بودند که تصاویر تقریباً واقعی از صورت و اندام فرد متوفی را نمایش می‌دادند.
این پرتره‌ها با دقت بالا و با استفاده از موم و رنگ‌های مختلف ساخته می‌شدند و بر روی تابوت‌ها یا محفظه‌های دیگری که مومیایی فرد متوفی در آن قرار می‌گرفت، قرار می‌گرفتند.
این پرتره‌ها اغلب به گونه‌ای زیبا و زنده نقاشی می‌شدند و برای ترمیم یا جلوگیری از آسیب به جسد مومیایی و همچنین به عنوان یک نماد از شخصیت و هویت فرد متوفی مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
زینت‌بخشی‌ها و جزئیات دقیق این پرتره‌ها نشان‌دهنده توانایی هنرمندان مصری در بازسازی و نمایان‌دادن زندگی و انسانیت در هنر آن دوران بود.
پرتره‌های مومیایی معمولاً با توجه به استفاده از موم و رنگ‌های دائمی بر روی چوب یا سایر مواد، در مقایسه با سایر نقاشی‌ها و زینت‌بخشی‌های دیواری که با استفاده از رنگ‌های نباتی و معدنی انجام می‌شد، برای محافظت از جسد مومیایی در برابر فرسایش و خوردگی از طریق مرطوبیت و عوامل زیستی آرامش بیشتری داشتند.
این پرتره‌ها همچنین نشان‌دهنده اهمیت و ارزشی که مصریان باستان به حفظ هویت و شخصیت فرد متوفی می‌دادند، بودند.
به عنوان نمادهایی از شخصیت و وجودیت فرد متوفی، پرتره‌های مومیایی به او کمک می‌کردند تا در دنیای پس از مرگ نیز هویت و شخصیت خود را حفظ کند.
۴. مجسمه‌های شبتی
مجسمه‌های شبتی یا شبت‌ها از جمله اشیاء هنری بسیار معروف در فرهنگ مصر باستان بودند.
این مجسمه‌ها به صورت سه‌بعدی از چوب، سنگ، یا مواد دیگری ساخته می‌شدند و به تصویر مردگان در زندگی پس از مرگ می‌پرداختند.
مجسمه‌های شبتی معمولاً به صورتی واقع‌گرایانه و با جزئیات دقیق از رخدادهای روزمره و فعالیت‌های مردگان نمایان می‌شدند.
این مجسمه‌ها معمولاً در مقابر و مقبره‌ها قرار می‌گرفتند و در عملکرد مذهبی و فرهنگی مصر باستان نقش بسیار مهمی داشتند.
به عنوان نمادهایی از زندگی پس از مرگ، مجسمه‌های شبتی به مردگان کمک می‌کردند تا در دنیای پس از مرگ به طرزی مانند زندگی خود در جهان زنده فعالیت داشته باشند.
این مجسمه‌ها معمولاً با استفاده از رنگ‌های زیبا و تزئینات غنی تزیین می‌شدند و برخی از آنها حتی با جواهرات و لباس‌های مخصوص به شکل یک شخص زنده آراسته می‌شدند.
این تزئینات و زینت‌بخشی‌ها نشان‌دهنده ثروت و ارزشی که مصریان باستان به زندگی پس از مرگ می‌دادند، بودند.
در کنار این، مجسمه‌های شبتی نیز به عنوان وسایلی برای احترام و افتخار به مردگان استفاده می‌شدند و اغلب به عنوان هدایای مذهبی در مقبره‌ها قرار می‌گرفتند.
به طور کلی، مجسمه‌های شبتی نمادهایی از ارتباط معنوی و فرهنگی بین زندگی و مرگ در فرهنگ مصر باستان بودند.
۵. کوزه کانوپیک
کوزه‌های کانوپیک نیز از جمله اشیاء مهم و معروف در مصر باستان بودند که به منظور نگهداری احشای مومیایی‌شده متوفیان استفاده می‌شدند.
این کوزه‌ها به صورت مخصوصی طراحی شده بودند و معمولاً از سنگ‌های گرانبها مانند گرانیت یا آلباستر ساخته می‌شدند.
کوزه‌های کانوپیک به عنوان یکی از قسمت‌های مهم و ضروری مومیایی‌سازی فرد متوفی بودند.
هر کوزه کانوپیک به چهار بخش تقسیم می‌شد، هر بخش مربوط به یکی از احشای مهمی از جمله کبد، ریه، معده و روده‌ها بود. این کوزه‌ها با نگهداری این احشاها در داخل خود، به منظور حفظ این احشا در دنیای پس از مرگ ساخته می‌شدند.
در برخی موارد، کوزه‌های کانوپیک با تزئینات و نقش‌های هنری زیبا تزیین می‌شدند.
این تزئینات معمولاً شامل تصاویری از خدایان مصری، نمادهای مربوط به زندگی و مرگ، و الگوهای هنری مختلف بودند که نشان‌دهنده ارتباط فرد متوفی با دنیای ماوراءالطبیعه و خدایان مصری بودند.
کوزه‌های کانوپیک با طراحی‌های متفاوتی برای افراد مختلف ساخته می‌شدند و هر کوزه با توجه به مالک خود، دارای زینت‌بخشی‌ها و نقوشی خاص بود.
این اشیاء به عنوان یکی از نمادهای مهمی از مراسم مومیایی‌سازی و مراسم دفن در مصر باستان شناخته می‌شوند و نقش مهمی در فرهنگ و مذهب این تمدن باستانی داشتند.
۶. زبان‌های طلایی
زبان‌های طلا گاهی همراه با مومیایی‌های مصری در طول دوره‌ی یونانی، رومی (۳۲۳ پیش از میلاد تا ۳۹۵ میلادی) دفن می‌شدند
زبان‌های طلایی نامی است که به گروهی از متون مصری باستان اطلاق می‌شود که در دوران فرعونیان مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
این متون معمولاً بر روی ورق‌هایی از طلا یا نقره بودند و به خط‌هایی شکسته شده نوشته می‌شدند.
زبان‌های طلایی به عنوان یکی از مهمترین منابع اطلاعاتی درباره تاریخ، فرهنگ و مذهب مصر باستان محسوب می‌شوند.
این متون معمولاً شامل نوشته‌های دینی، روایت‌های تاریخی، آیات سحرآمیز و دعاهای متنوعی بوده‌اند که مصریان باستان به عقیده داشتند قدرت و اثربخشی زیادی داشته و میتواند به انسان‌ها کمک کند تا در دنیای پس از مرگ موفقیت‌های بیشتری کسب کنند.
از آنجایی که این متون بر روی ورق‌های طلا یا نقره نوشته می‌شدند، معمولاً برای کسب دسترسی به اطلاعات بیشتر و ترجمه آنها نیاز به تخصص و تجربه زیادی داشت.
اما با تلاش‌های باستان‌شناسان و دانشمندان معاصر، برخی از این متون با موفقیت ترجمه و تفسیر شده‌اند که به درک عمیق‌تری از فرهنگ و زندگی مصر باستان کمک کرده است.
۷. نقاشی‌های دیواری
نقاشی‌های دیواری یکی از مهمترین و جذاب‌ترین اشکال هنری در فرهنگ مصر باستان بودند.
این نقاشی‌ها بر روی دیوارهای معابد، مقابر، سرداب‌ها، و ساختمان‌های عمومی و خصوصی دیده می‌شدند و به عنوان یکی از مهمترین شاهکارهای هنری و تاریخی این دوران شناخته می‌شوند.
نقاشی‌های دیواری مصریان باستان معمولاً شامل تصاویری از رویدادهای تاریخی، صحنه‌های روزمره، خدایان و خدایان، فرازمینی‌ها و حیوانات مقدس بودند.
این نقاشی‌ها با استفاده از رنگ‌های زنده و تزئینات جزئی دقیق، زندگی و فعالیت‌های مردم و خدایان را به تصویر می‌کشیدند.
نقاشی‌های دیواری مصر باستان علاوه بر جذابیت هنری، ارزش تاریخی و معنوی نیز داشتند.
این نقاشی‌ها به عنوان یک منبع ارزشمند برای درک فرهنگ، زندگی روزمره، باورها و معتقدات مصریان باستان مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گرفتند
. از آنجایی که بسیاری از این نقاشی‌ها باقی مانده‌اند، امروزه به عنوان یکی از مهمترین منابع تاریخی و هنری برای مطالعه و تحلیل این تمدن باستانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با وجود گذشت زمان، بسیاری از این نقاشی‌های دیواری هنوز هم به شکل نسبتاً خوبی باقی مانده‌اند و ما را به دنیایی فراگیر از زندگی و فرهنگ مصر باستان باز می‌برند.
۸. مجسمه سوسک سرگین‌غلتان
طلسم‌هایی به شکل سوسک‌های سرگین‌غلتان گاهی همراه با مردگان در مصر باستان دفن می‌شدند.
به اعتقاد مصریان، همان‌طور که سوسک سرگین‌غلتان میتواند توپی از سرگین را جابه‌جا کند، سوسک مقدس نیز قادر بود خورشید را در آسمان به حرکت درآورد.
پروفسور جین کریتسکی، از دانشگاه سن جوزف می‌گوید:
طلسم‌های سوسک کوچک دارای حکاکی‌هایی بودند که پای سوسک را نشان می‌دادند. برخی از آنها به شکلی دقیق حکاکی می‌شدند، به گونه‌ای که گونه‌ی سوسک آنها قابل تشخیص بود. این سوسک‌ها به کتان مومیایی دوخته می‌شدند و به‌عنوان محافظی برای متوفی عمل می‌کردند. تاکنون هزاران مجسمه سوسک در مصر کشف شده‌اند.
مجسمه سوسک سرگین‌غلتان یکی از مهمترین و شناخته‌شده‌ترین آثار هنری مصر باستان است.
این مجسمه‌ها به صورتی بودند که شکل سوسک را به تناسب دقیق با اندازه‌ی جسم انسانی ترسیم می‌کردند، بدون اینکه جزییات زیادی از آنها در اینجا ذکر شود.
این مجسمه‌ها عمدتاً در مقابل توراپیون، که معابد مصر باستان را نگهبانی می‌کردند، قرار می‌گرفتند و به عنوان نمادی از قدرت و حمایت خدایان شناخته می‌شدند.
مجسمه سوسک سرگین‌غلتان به عنوان نمادی از حفاظت و زندگی پس از مرگ مورد استفاده قرار می‌گرفت و باور بود که این مجسمه‌ها مردگان را در سفرشان به دنیای پس از مرگ همراهی می‌کردند.
همچنین، سوسک در فرهنگ مصر باستان به عنوان نمادی از تولید باروری و حیات مشهور بود و در این مجسمه‌ها به عنوان نمادی از این ایده استفاده می‌شد.
به طور کلی، مجسمه سوسک سرگین‌غلتان به عنوان یکی از آثار هنری و مذهبی مهم در مصر باستان شناخته می‌شود که به دلیل تمثیلی قدرتمند و جذابیت هنری خود، همچنان مورد توجه و مطالعه قرار می‌گیرد.
۹. پیکره‌ها
در فرهنگ و تاریخ مصر باستان، قرار دادن پیکره‌ها درون مقبره‌ها یکی از عادات و آیین‌های مهم بود که باورهای دینی و مذهبی عمیقی را نشان می‌داد.
این پیکره‌ها، ممکن بودند تصویری از خدایان، اشخاص مهم یا حتی اعضای خانواده‌ها باشند.
همچنین، برخی از این پیکره‌ها با زیبایی‌های هنری فراوان و توجه به جزئیات، نمادهایی از ثروت و قدرت خانواده‌ها یا افراد متوفی را نشان می‌دادند.
در ژانویه ۲۰۲۴، باستان‌شناسان یک مجسمه از هارپوکراتس، خدای یونانی کودک و مرتبط با سکوت را درون یک مقبره با قدمت ۲۰۰۰ سال در سقاره مصر کشف کردند.
این مجسمه، به عنوان نمادی از پرستش مذهبی مردگان و احتمالاً به عنوان یکی از آرایش‌های مقبره برای رفاه و شادکامی روح فرد متوفی قرار داده شده بود.
همچنین، در آوریل ۲۰۲۳، باستان‌شناسان مقبره‌ای ۳۳۰۰ ساله را در سقاره کشف کردند که به مردی به نام پانسی تعلق داشت.
درون این مقبره، مجسمه‌ای از پانسی و خانواده‌اش کشف شد که روی صخره حک شده بودند.
این مجسمه‌ها نه تنها نمادهایی از ارتباط مردگان با دنیای پس از مرگ بودند، بلکه نیز نمادهایی از محبت و احترام خانواده و ارتباطات اجتماعی در زمان‌های باستانی مصر باستان را نشان می‌دادند.
این مجسمه‌ها و پیکره‌ها با نگاهی به غنی‌ترین منابع تاریخی و هنری مصر باستان، ما را به دنیای گذشته‌ی شگفت‌انگیز و فرهنگی این تمدن باستانی راهنمایی می‌کنند.
۱۰. جواهرات
در مصر باستان، جواهرات یکی از عناصر مهمی بودند که با مردگان در مقبره‌ها دفن می‌شدند.
این جواهرات شامل گردنبندها، حلقه‌ها، گوشواره‌ها، و گل سینه‌ها بودند که با استفاده از موادی مانند طلا، نقره، جواهرات گرانبها و سنگ‌های قیمتی ساخته می‌شدند.
ثروتمندی و شهرت فرد، معمولاً با تعداد و کیفیت جواهراتی که با او دفن می‌شد، نشان داده می‌شد.
به عنوان مثال، مقبره‌ی توت‌عنخ‌آمون، که یکی از مشهورترین مقابر مصر باستان است، دربردارنده‌ی مجموعه‌ای عظیم از جواهرات به ویژه سینه‌آویز‌های ظریف بود.
این سینه‌آویزها با نشانه‌هایی از سوسک‌های سرگین بالدار، گل‌های خشخاش، و هلال ماه طراحی شده بودند که نشان از فرهنگ و باورهای مذهبی مصریان باستان داشتند.
با توجه به غنی بودن تاریخچه و فرهنگ مصر باستان، جواهراتی که با مردگان دفن می‌شدند، نه تنها نماد ثروت و قدرت، بلکه نمادهایی از باورها، ارزش‌ها، و فرهنگ مذهبی این تمدن باستانی نیز بودند.
این جواهرات، امروزه نقش مهمی در درک و تجزیه و تحلیل فرهنگ و تمدن مصر باستان دارند و به عنوان یکی از آثار هنری و تاریخی مهم این دوران شناخته می‌شوند.
۱۱. مومیایی حیوانات
مومیایی حیوانات نیز از جمله آثار مهم و جالب مصر باستان محسوب می‌شوند.
مصریان باستان علاقه زیادی به مومیایی‌سازی حیوانات داشتند و از انواع مختلف حیوانات، از جمله گربه، سگ، خروس، مار، میمون و حتی گوزن و گاو، مومیایی می‌ساختند.
این مومیایی‌ها به عنوان نمادهایی از حیات و روح حیوانات در دنیای پس از مرگ، برای مصریان معنادار بودند.
برخی از این مومیایی‌ها ممکن است به عنوان پیشکش‌های مذهبی به خدایان مصری اهدا می‌شدند، در حالی که دیگران ممکن است به عنوان حیوانات خانگی یا حتی همراهان در سفرهای پس از مرگ فرد متوفی در نظر گرفته می‌شدند.
از نظر هنری، این مومیایی‌ها غالباً با دقت و زیبایی‌های هنری فراوان ساخته می‌شدند.
برخی از آنها با زینت‌بخشی‌ها و نقوشی تزیین می‌شدند که نشان از ارتباط مصریان با دنیای حیوانات و باورهایشان درباره حیات پس از مرگ داشتند.
امروزه، مومیایی حیوانات مصر باستان نقش مهمی در تحقیقات باستان‌شناسی و درک بهتر از فرهنگ و مذهب مصر باستان ایفا می‌کنند.
این آثار هنری به عنوان یکی از آثار جذاب و منحصر به فرد این دوران شناخته می‌شوند و جذب توجه گسترده‌ای از سوی محققان و علاقه‌مندان به باستان‌شناسی هستند.
۱۲. نقاب‌های مومیایی
نقاب‌های مومیایی یکی از مؤلفه‌های مهم و جذاب در مصر باستان بودند که به عنوان جزء معمولی از روند مومیایی‌سازی در دفن مردگان استفاده می‌شدند.
این نقاب‌ها به عنوان پوششی بر روی صورت و سر مومیایی مرده‌ها قرار می‌گرفتند و در برخی موارد نشان‌دهندهٔ شخصیت و وضعیت اجتماعی متوفی بودند.
نقاب‌های مومیایی عمدتاً از موادی مانند چوب، کاغذ محکم شده، پارچه‌های نساجی، یا حتی طلا و نقره ساخته می‌شدند.
آنها به دقت با نقوش و تزئیناتی از جمله نمادهای مذهبی، تصاویر خدایان، و روایت‌های حیاتی و مرگ و زندگی بر آنها نقش برجسته داده می‌شدند.
به عنوان مثال، در مومیایی‌های مردان معمولاً نقاب‌ها به تصویر شخصیت‌های مردانه و قوی، گاهی با تصویراتی از خدایان جنگ و قدرتمندی مانند آمون را نشان می‌دادند.
در مومیایی‌های زنان، نقاب‌ها معمولاً با زینت‌بخشی‌های زیبا و ازدواجی، شامل تصویراتی از خدایان موازین و زیبایی مانند ایزیس و نفتیس به همراه نقوش و تزئینات زیبا ساخته می‌شدند.
نقاب‌های مومیایی به عنوان یکی از عناصر اساسی و جذاب در فرهنگ و هنر مصر باستان، همچنان به عنوان یکی از مهمترین شاهکارهای هنری این دوران شناخته می‌شوند و نقش مهمی در فهم بهتر فرهنگ، مذهب، و زندگی مصریان باستان دارند.
۱۳. مدل‌های قایق
در مصر باستان، مدل‌های قایق نیز به عنوان یکی از آثار هنری و مذهبی مهم شناخته می‌شدند.
این مدل‌های قایق عمدتاً به عنوان جزءی از تجهیزات معبد‌ها و مقابر برای همراهی مردگان در سفر پس از مرگ مورد استفاده قرار می‌گرفتند و نمایانگر باورهای مذهبی مرتبط با معتقدات مردم درباره زندگی پس از مرگ بودند.
این مدل‌های قایق معمولاً از موادی مانند چوب، سفال، یا حتی فلزات گرانبها مانند طلا و نقره ساخته می‌شدند.
آنها به دقت با جزئیاتی از جمله بندرک، پاروها، و سایر تجهیزات قایق‌ها تزیین می‌شدند.
این مدل‌های قایق ممکن بودند نمادهایی از سفر روح در زمینه‌های مختلف از جمله جهان فوق‌العاده و زندگی پس از مرگ باشند.
آنها نشان از اعتقادات مصریان باستان به دنیای پس از مرگ، رهایی روح از بندان مرگ و سفر آسان آنها در دنیای مرگ داشتند.
به علاوه، این مدل‌های قایق ممکن بودند به عنوان هدایای مقدس به خدایان معتقد مصریان باستان اهدا شوند، به ویژه خدایان مرتبط با آب و دریا مانند آمون و ایزیس.
از آثار برجسته این دسته از مدل‌های قایق می‌توان به مدل‌های قایق کشف شده در مقبره‌ی فرعون توت‌عنخ‌آمون اشاره کرد که از آثار معروف و حائز اهمیتی در مصر باستان به شمار می‌آیند و نشان از فراوانی و اهمیت این آثار در فرهنگ مصر باستان دارند.
نظرات کاربران