ترومبوز (لخته شدن خون) یکی از نگرانی‌های عمده سلامت، به ویژه در زمینه استفاده از ماساژورهای برقی است. بسیاری از افراد می‌پرسند آیا ماساژور می‌تواند خطر لخته شدن خون یا جابجایی لخته‌های موجود را افزایش دهد؟ در این مقاله، با بررسی مستندات علمی و نمونه‌های موردی، به این پرسش پاسخ می‌دهیم.
ترس معمول بیماران و حتی برخی پزشکان این است که ماساژ ممکن است لخته خون خاموش (به ویژه در وریدهای عمقی پا) را حرکت داده و آن را به ریه بفرستد (آمبولی). دیگر نگرانی، خودِ ایجاد لخته توسط ماساژ شدید یا ماساژورهای پر‌فشار است، به‌ویژه در افراد مستعد.
ماساژور برقی چیست؟
ماساژور برقی ابزاری الکترونیکی است که با استفاده از نیروی برق یا باتری برای ایجاد ماساژ خودکار بر روی عضلات و بافت‌های بدن طراحی شده است. این دستگاه به نام‌های دیگری مانند ماساژور الکتریکی، ماساژور لرزشی، و ماساژور ضربه‌ای نیز شناخته می‌شود. برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله ماساژور برقی چیست؟ را در سایت تن تاچ مطالعه کنید.
ماساژورهای برقی در انواع دستی و خودکار عرضه می‌گردند و بسته به مدل، قادر به تولید لرزش، ضربه، یا گرمای مادون قرمز برای تسکین درد، کاهش گرفتگی عضلات و بهبود گردش خون هستند.
ترومبوز چیست؟
لخته شدن خون یا ترومبوز یکی از پیامدهای مهم پزشکی است که می‌تواند به عوارض خطرناکی مانند آمبولی ریه و حتی مرگ منجر شود. از آنجا که استفاده از ماساژورهای برقی و دستی و خود‌ماساژ به‌عنوان بخشی از درمان فیزیوتراپی یا روتین روزانه افزایش یافته، سؤال بسیاری از بیماران و حتی برخی متخصصین این است که آیا این روش‌ها می‌تواند ریسک ایجاد یا جابجایی لخته خون را بالا ببرد؟ در این مقاله، با تمرکز بر مستندات علمی، پژوهش‌های بالینی و گزارش‌های موردی، به‌طور تفصیلی به این سؤال پاسخ می‌دهیم.
تاثیرات ماساژ ساق پا پس از جراحی و پیشگیری از DVT
در یک مطالعه بالینی در ژاپن در سال 2016، درباره تأثیر ماساژ ساق پا پس از جراحی تعویض مفصل زانو نشان داد که ماساژور برقی توسط خود فرد می‌تواند حتی ریسک ایجاد ترومبوز ورید عمقی (DVT) را کاهش دهد. در این پژوهش، بیمارانی که پس از جراحی با روش خاصی عضلات ساق پای خود را ماساژ دادند، نسبت به افرادی که فقط فیزیوتراپی انجام دادند، شیوع کمتر DVT داشتند. در این افراد، ماساژ به عنوان روشی ساده، کم‌هزینه و کم‌عارضه برای کاهش ریسک ترومبوز پیشنهاد شده است. بنابراین خرید ماساژور برقی می تواند کمک به افزایش جریان خونی و در نتیجه باعث کاهش ریسک ایجاد ترومبوز شود.
اگر ماساژ به‌درستی و با تکنیک ملایم انجام شود، به ویژه برای بیماران پس از جراحی و بدون ریسک‌های شناخته‌شده ترومبوز، احتمالاً خطر ایجاد لخته افزایش نمی‌یابد. حتی شواهدی وجود دارد که در برخی شرایط، ماساژ می‌تواند از ایجاد لخته جلوگیری کند.
موارد نادر اما مهم در خصوص ترومبوز ناشی از ماساژور برقی
در مقاله‌ای دیگر، یک مورد نادر گزارش شده که در آن مردی ۸۵ ساله پس از دریافت ماساژ عمیق ناحیه گردن دچار ترومبوز ورید ژوگولار خارجی شد. این نوع ترومبوز غالباً در اثر وضعیت‌های زمینه‌ای مانند اختلال انعقادی یا ضربه ایجاد می‌شود. اما در این مورد خاص، بیمار هیچ ریسک فاکتور شناخته‌شده‌ای نداشت. با این حال، تیم پزشکی پس از بررسی‌های کامل و نبود علائم یا نشانه‌های جدید، تصمیمی برای درمان ضد انعقاد نگرفت.
این مورد نشان می‌دهد که هرچند ترومبوز پس از ماساژ بسیار نادر است، اما در برخی افراد می‌تواند رخ دهد، به‌خصوص اگر ماساژ به شکل عمیق و شدید انجام شود یا زمینه مساعد‌کننده‌ای وجود داشته باشد.
مواردی از ترومبوز ناشی از ماساژ در ادبیات پزشکی نادر هستند، اما اگر فرد سابقه اختلالات انعقادی، بیماری قلبی-عروقی، مصرف داروهای ضدانعقاد یا جراحی‌های اخیر داشته باشد، احتیاط توصیه می‌شود.
علائم لخته خون پس از استفاده از ماساژور برقی
در صورت بروز لخته خون پس از استفاده از ماساژور برقی، ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
- درد یا گرفتگی در پا، به ویژه در یک پا
- تورم در پا یا مچ پا
- قرمزی یا تغییر رنگ پوست در ناحیه آسیب دیده
- گرما در پوست ناحیه آسیب دیده
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه (در صورت آمبولی ریوی)
- سرگیجه یا سبکی سر (در صورت سکته مغزی)
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
توصیه عملی برای بیماران و کاربران ماساژور
- پیش از شروع اگر دارای بیماری زمینه‌ای هستید، یا سابقه لخته قبلی دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید.
- ماساژ یا ماساژور را با شدت آرام و تکنیک صحیح شروع کنید.
- از ماساژ روی نواحی متورم، قرمز یا دردناک به‌طور مفرط خودداری کنید.
- در صورت بروز تورم یک طرفه پا، درد شدید ساق، تغییر رنگ یا تنگی نفس ناگهانی، عمل ماساژ را قطع کرده و فوراً به پزشک مراجعه نمایید.
- برای بیماران جراحی و بستری، گنجاندن ماساژ سبک و تحریک عضلات تحت نظر تیم درمانی کاملاً علمی و پیشنهاد شده است.
ماساژ برای پیشگیری از ترومبوز: آیا امکان‌پذیر است؟
در برخی موارد، ماساژ می‌تواند به پیشگیری از ترومبوز کمک کند. یک مطالعه نشان داد که ماساژ ساق پا می‌تواند در جلوگیری از ترومبوز ورید عمقی پس از جراحی تعویض مفصل زانو موثر باشد . در این مطالعه، ماساژ ساق پا به مدت 2 دقیقه، 3 بار در روز، به مدت 2 روز پس از جراحی، خطر DVT را به طور قابل توجهی کاهش داد. همچنین، تحریک الکتریکی عضلات (EMS) می‌تواند با افزایش جریان خون و کاهش رکود خون در وریدها، به پیشگیری از DVT کمک کند .
با این حال، توجه به این نکته ضروری است که ماساژ نباید به عنوان جایگزینی برای درمان‌های پزشکی مورد استفاده قرار گیرد. در صورت داشتن خطر ابتلا به ترومبوز، باید با پزشک خود مشورت کنید و از توصیه‌های او پیروی کنید.
راهنمای استفاده ایمن از ماساژور برقی برای بیماران قلبی و عروقی
بیماران قلبی و عروقی باید در استفاده از ماساژورهای برقی احتیاط بیشتری به خرج دهند. قبل از استفاده از هر نوع ماساژور برقی، به ویژه ماساژورهای گردن، باید با پزشک خود مشورت کنند
در صورت استفاده از ماساژور برقی، نکات زیر را رعایت کنید:
- از ماساژ دادن ناحیه گردن خودداری کنید، زیرا ممکن است خطر آمبولی ریوی و لخته شدن خون را افزایش دهد.
- از ماساژ دادن نقاطی که دستگاه‌های پزشکی مانند پیس میکر در آنجا قرار داده شده‌اند، خودداری کنید.
- فشار خون خود را قبل از ماساژ بررسی کنید. در صورت داشتن فشار خون پایین، از ماساژ خودداری کنید.
- در صورت مصرف داروهای رقیق‌کننده خون، مراقب کبودی‌ها باشید و از ماساژهای عمیق خودداری کنید.
نتیجه‌گیری نهایی
ماساژورهای برقی می‌توانند فواید بسیاری برای سلامتی داشته باشند، اما استفاده از آن‌ها بدون آگاهی از خطرات احتمالی می‌تواند مضر باشد. در حالی که هیچ مدرک علمی قاطعی وجود ندارد که نشان دهد ماساژورها به طور مستقیم باعث ایجاد لخته خون می‌شوند، افرادی که دارای شرایط پزشکی خاص هستند یا داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، باید در استفاده از این دستگاه‌ها احتیاط کنند.
نظرات کاربران