برای هزاران سال، انسان‌ها به دنبال تسکین از طریق خاراندن بوده‌اند، پاسخی به نظر غریزی به تحریک ناشی از خارش. با این حال، پیشرفت‌های اخیر علمی باعث شده است تا مکانیزم‌های فیزیولوژیکی پیچیده این رفتار روشن شود و نه تنها لذت حاصل از خاراندن، بلکه اثرات ضد تولیدی آن را نیز آشکار سازد.
در ادامه این مقاله از مجله اینترنتی نمیدونستم به بررسی تعامل جالب بین سیستم‌های عصبی و ایمنی در طول چرخه خاراندن خارش می‌پردازیم.
ما به تصور منسوخ خارش به عنوان صرفاً نوعی درد خفیف می‌پردازیم و کشف انقلابی گیرنده‌های خاص خارش را معرفی می‌کنیم. این تمایز حیاتی، خارش را به عنوان یک تجربه حسی منحصر به فرد، جدا از درک درد اما مرتبط با آن، تثبیت می‌کند.
سپس این مقاله به عواقب منفی خاراندن می‌پردازد و تحقیقاتی را برجسته می‌کند که فعال‌سازی مسیرهای ایمنی ضد تولیدی توسط خاراندن را نشان می‌دهد.
در حالی که این حلقه بازخورد معمولاً برای اکثر افراد یک آزار جزئی است، اما می‌تواند برای کسانی که از خارش مزمن رنج می‌برند، ناتوان‌کننده شود.
در نهایت،با تأیید ارتباط ماندگار بین خارش و درد، راه را برای کاوش‌های بیشتر هموار می‌کند. درک این ارتباط پیچیده برای رمزگشایی از راز بازگشت خارش با شدت بیشتر پس از خاراندن، ضروری است.
پارادوکس خاراندن خارش: لذت، درد و تداوم ناراحتی
عمل به ظاهر ساده‌ی خاراندن خارش، تحت تأثیر تعامل پیچیده‌ای از مکانیسم‌های عصبی و ایمنی‌شناختی هدایت میشود.
تحقیقات اخیر از پارادوکسی جذاب پرده برداشته‌اند: خاراندن در عین حال که حس لذت‌بخشی ایجاد می‌کند، باعث تشدید همان تحریکی میشود که فرد در صدد رفع آن است.
در سال ۲۰۱۴، مطالعه‌ای پیشگامانه توسط چن و همکارانش، نقش حیاتی سروتونین را در تداوم چرخه‌ی خاراندن خارش آشکار کرد.
سروتونین، انتقال‌دهنده عصبی اغلب مرتبط با شادی، هنگام خاراندن خارش آزاد میشود و منجر به موجی از سرخوشی میشود.
با این حال، همین هورمون ناخواسته گیرنده‌های خارش را دوباره فعال می‌کند و حس خارش را شعله‌ور می‌سازد. این کشف با مطالعه تصویربرداری مغزی در سال ۲۰۱۳ که در نشریه‌ی PLOS One منتشر شد، همخوانی دارد.
این مطالعه نشان داد که هنگام خاراندن، مدار پاداش مغز فعال میشود. این شبکه که معمولاً با فعالیت‌های لذت‌بخش و مواد اعتیادآور مرتبط است، بدن را با مواد شیمیایی ایجادکننده‌ی حس خوب پر می‌کند و احساس سرخوشی موقتی ایجاد می‌کند.
این توضیح‌دهنده‌ی حالت خلسه‌مانندی است که فرد گاهی هنگام خاراندن خارش آزاردهنده‌ای تجربه می‌کند.
در حالی که خاراندن با آزادسازی سروتونین و فعال کردن مدار پاداش، تقویت مثبتی ایجاد می‌کند، جنبه‌ی دیگری نیز وجود دارد: تقویت منفی. دکتر کیم بر پیچیدگی واکنش خاراندن خارش تأکید می‌کند و بر تمایل فرد نه تنها به تجربه لذت بلکه رهایی از ناراحتی نیز اشاره می‌کند.
خاراندن با ایجاد حسی جدید – درد خفیف ناشی از آسیب پوست – که به طور مؤثری حواس را از خارش اولیه پرت می‌کند، تسکینی موقت ایجاد می‌کند.
هرچند تجربه درد به عنوان تسکینی، غیرمنطقی به نظر برسد، به نظر می‌رسد مغز ما خارش را آزاردهنده‌ی بزرگ‌تری تلقی می‌کند.
با این حال، این استراتژی ظاهراً هوشمندانه با هزینه‌ای همراه است. آسیب جزئی پوست ناشی از خاراندن، پاسخ ایمنی را تحریک می‌کند.
مغز با دریافت سیگنال‌های درد، بدن را برای آزادسازی هیستامین (یا سایر مواد شیمیایی ایجادکننده‌ی خارش) در محل تحریک، هدایت می‌کند. این پاسخ منجر به التهاب میشود و خارش اولیه را تشدید می‌کند و به طور بالقوه یک ناراحتی جزئی را به جنون خاراندن تبدیل می‌کند.
عذاب مداوم: زندگی با خارش مزمن
برای اکثر افراد، خارش یک ناراحتی زودگذر است – حسی گذرا که به سرعت از حافظه محو میشود.
با این حال، برای میلیون‌ها نفر، خارش به عذابی مزمن تبدیل میشود، حمله‌ای بی‌امان که خواب را مختل می‌کند، روابط را تحت فشار قرار می‌دهد و سلامت کلی را کاهش می‌دهد.
همانطور که ناگارجونا، فیلسوف بودایی باستان به درستی اشاره کرد، “وقتی خارش را می‌خارانید، لذت وجود دارد، اما بدون خارش بودن، لذت بخش‌تر است.”
در شدیدترین حالت، خارش مزمن فراتر از ناراحتی صرف می‌رود. میل سیری‌ناپذیر به خاراندن به یک چرخه‌ی بدخیم تبدیل میشود، که افراد را از آرامش محروم می‌کند و آن‌ها را در وضعیتی از عذاب تقریباً غیرقابل تحمل فرو می‌برد.
با وجود تأثیر ناتوان‌کننده‌اش، خارش مزمن از لحاظ تاریخی توسط جامعه‌ی پزشکی نادیده گرفته شده است، که منجر به کمبود گزینه‌های درمانی شده است.
خوشبختانه، این روند در حال تغییر است. با پیشرفت درک علمی مسیرهای فیزیولوژیکی زمینه‌ای خارش، محققان در آستانه‌ی شناسایی اهداف دارویی جدیدی هستند که قادر به خنثی کردن این حس آزاردهنده هستند.
با این حال، هنوز ابهامات زیادی وجود دارد. دکتر ایتان لرنر، مدیر آزمایشگاه تحقیقات خارش در بیمارستان عمومی ماساچوست، وضعیت فعلی دانش را در یک بررسی در سال ۲۰۲۱ به درستی خلاصه کرد: “ما در ابتدای مسیری هستیم که به درک عمیق خارش منجر میشود.” با این وجود، او با اشاره به “پتانسیل برای کاهش قابل توجه خارش مزمن، وضعیتی که زندگی را پایان نمی‌دهد، اما اغلب آن را نابود می‌کند”، نکات خوش‌بینانه‌ای را مطرح می‌کند.
نظرات کاربران